Pređi na sadržaj 
Priština
o gradu
Priština
Priština je najveći grad i administrativni centar Autonomne Pokrajine Kosovo i Metohija, kao i Kosovskog upravnog okruga. Peti je grad u Srbiji po površini, a četvrti po broju stanovnika u širem području. Nalazi se u neposrednoj blizini planine Goljak, na severoistoku Kosova.
Naseljeno ljudima od praistorije, područje Prištine je bilo dom nekoliko ilirskih naroda. Dardanski kralj Bardil okupio je razna plemena u 4. veku p. n. e. i uspostavio Kraljevinu Dardaniju. Nasleđe klasičnog doba predstavlja naselje Ulpijana, koje se smatralo jednim od najuticajnijih rimskih gradova na Balkanskom poluostrvu. Nakon podele Rimskog carstva, ova oblast je između 5. i 9. veka bila deo Vizantije. Sredinom 9. veka ustupljena je Prvom bugarskom carstvu, pre nego je početkom 11. veka ponovo pala pod okupaciju Vizantije, a zatim krajem 11. veka postala deo Drugog bugarskog carstva.
Kasnije u srednjem veku, Priština je bila važan grad u srednjovekovnoj Srbiji i kraljevski posed srpskih kraljeva. Nakon što je Osmansko carstvo osvojilo Balkan, Priština je postala značajan rudarski i trgovinski centar zbog svog strateškog položaja u blizini bogatog rudarskog grada Novog Brda. Grad je bio poznat po pijacama i predmetima kojima se trguje, kao što su kozja koža i dlaka, pored baruta.
Priština je privredni, finansijski, politički i trgovinski centar Kosova i Metohije, najviše zahvaljujući svom položaju. Takođe je jedno od najvažnijih transportnih čvorišta u Srbiji za vazdušni, železnički i drumski saobraćaj. Aerodrom Priština je među najvećima u regionu. Niz brzih pruga i auto-puteva povezuju grad sa susednom Albanijom i Severnom Makedonijom.
Etimologija
Poreklo imena grada je nepoznato. Naziv grada moguće da je izveden od reči pryskati dijalekta praslovenskog jezika koja označava izvor (vode) što je takođe potvrđeno na moravskim dijalektima češkog; izvodi se iz glagola pryskati, koji znači „prskati” ili „prskanje”. Naziv Priština se pojavljuje i kao zaseok u blizini Teslića u Bosni i Hercegovini.
Erik P. Hamp je povezao današnji naziv sa indoevropskom izvedenicom pṛ-tu- + stein na protoalbanskom jeziku koji se govorio u regionu pre vladavine rimskog cara Trajana (1—2. vek). Time se pretpostavlja da je naziv nastao pre dolaska Slovena na Balkansko poluostrvo. Ernst Ajhler uvideo je vezu sa carem Primusom Justinijanom za koga se smatra da je sagradio grad, dok termin „Priština” vidi kao naziv koji je nastao od njegovog imena.
Marko Snoj predlaže izvođenje iz slovenskog oblika Prišьčь, posesivni pridev ličnog imena Prišьkъ i derivativni sufiks -ina. Naziv je najverovatnije patronima ličnog imena Prišь, sačuvano kao prezime lužičkosrpskog Priš i poljskog Przybysz, hipokoristički slovenskog ličnog imena Pribyslavъ. Prema Aleksandru Loma, Markovo tumačenje imena predstavlja retki i relativno kasni proces formiranja reči.
Pogrešno tumačenje imena Priština povezuje se sa srpskom reči „prišt”. Ovo objašnjenje ne može biti tačno, jer su slovenski nazivi mesta koji se završavaju na -ina nikada ne potiču od zajedničke imenice. Stanovnici ovog grada sebe nazivaju Prištevci na lokalnom srpskom dijalektu.
Priština se prostire preko Labskog i Kosova polja do planine Goljak na severoistoku Kosova. Vodene površine obuhvataju Gračaničko i Batlavsko jezero, kao i reku Lab. Park Grmija leži na istoku Prištine i prostire se na severu od sela Lukare i Kojlovica do juga kod sela Badovac.
Priština je jedno od urbanih područja sa najvećom nestašicom vode na Kosovu i Metohiji. Njeno stanovništvo mora da se nosi sa svakodnevnim ograničenjima vode zbog nedostatka kiše i snežnih padavina, zbog čega je gradsko vodosnabdevanje u užasnom stanju. Dva glavna rezervoara za vodosnabdevanje su Batlavsko i Gračaničko jezero. Međutim, postoje mnogi problemi sa ova dva rezervoara koji zbrinjavaju 92% stanovništva Prištine. Zbog ovih problema, vlasti su pojačale svoj trud da poprave situaciju i da se postaraju da ovakve krize više ne pogode grad.
Praistorija i stari vek
Područje Prištine je od praistorije naseljeno ljudima nekoliko neolitskih kultura. Značajnije kulture koje su nastanjivale ovu oblast su Starčevačka, Vinčanska, Bubanj-Hum i Badenska kultura.
Oblast na kojoj se nalazi Priština bila je naseljena dugi niz godina. Nalazi ranijih kultura pronađeni su u naseljima oko Prištine — Predionica, Kaljaja, Polje urni i Gladnice. U 4. veku p. n. e. kralj Bardil je okupio razna ilirska plemena i stvorio Kraljevinu Dardaniju. Nakon što je Rimsko carstvo osvojilo Iliriju 168. godine p. n. e, Rimljani su kolonizovali i osnovali nekoliko gradova u ovoj oblasti.
Ulpijana je bila jedan od najznačajnijih rimskih gradova na Balkanskom poluostrvu, dok je u 2. veku p. n. e. postala je municipijum. Godine 518. grad je pretrpeo ogromnu štetu preuzrokovanu zemljotresom. Za vreme Rimljana naselje se zvalo Vicijanum, a pod sadašnjim imenom se spominje od 13. veka u srpskim izvorima. Nakon podele Rimskog carstva, ova oblast je narednih vekova bila u vlasti Vizantije. Car Justinijan I je obnovio grad i preimenovao ga u „Justinijana Sekunda”, dok je u 6. veku došlo do velikih promena nakon dolaska Slovena, odnosno Srba na Balkan. Sredinom 9. veka ustupljen je Prvom bugarskom carstvu.
Srednji vek
Početkom 11. veka, nakon pada pod vlast Vizantije, Priština je bila deo provincije pod nazivom Bugarska. Između 11. i sredine 13. veka više puta je bila deo Drugog bugarskog carstva. Priština puni prosperitet dostiže u zrelom srednjem veku kada je bila deo Kraljevine Srbije i kasnije Srpskog carstva, a njome vladali Stefan Milutin, Stefan Uroš III, Stefan Dušan, Stefan Uroš V i Vuk Branković. Obližnji manastir Gračanica sagrađen je 1321. godine, u vreme vladavine kralja Milutina, dok se danas nalazi na posedu istoimenog naselja. Prvi istorijski podatak koji pominje Prištinu pod ovim imenom dolazi iz 1342. godine, kada ju je vizantijski car Jovan VI Kantakuzin nazvao „selom”.
Kosovska bitka, vođena 15. juna 1389. godine nedaleko od Prištine, nije mnogo uticala na sam grad, ali je ubijen veliki broj stanovništva uz kneza Lazara Hrebeljanovića. U blizini Prištine podignut je spomenik na Gazimestanu (visok 25 m) koji obeležava mesto na kome je vođena Kosovska bitka. Ovo je bio jedan od najistaknutijih događaja u istoriji Srbije, koji je kasnije pokrenuo kosovski zavet. Iako je srpska vojska ostvarila pobedu nad Osmanlijama, ona je samo kratkotrajno uspela da zaustavi dalje Osmansko osvajanje Balkanskog poluostrva. Prva džamija je izgrađena krajem 14. veka, dok je oblast bila pod srpskom vlašću. Budući da se nalazi na putu između Dubrovnika i Carigrada, Priština u 14. i 15. veku doživljava procvat kao trgovinski centar, zahvaljujući obližnjem gradu Novo Brdo, te rudnicima Janjevo i Trepča.
Osmansko carstvo prvi put zauzima Prištinu 1396. godine, ali je zajedno sa delom zemlje Brankovića ustupa Stefanu Lazareviću koji je njome vladao sve do 1402. godine, kada se izmirio sa svojim rođacima i prepustio im vlast. Na prelazu u 15. vek, u vreme Srpske despotovine, Priština je bila poznata po trgovini srebrom, sa mnogim trgovcima poreklom iz Dubrovačke republike. U kasnijim sukobima između Brankovića i Lazarevića, trupe Kraljevine Ugarske su 1409. godine spalile Prištinu. Padom Novog Brda 1441. godine, Prištinom su upravljale Osmanlije, pod čijom je vlasti bila puna četiri i po veka. Defter iz 1487. godine zabeležio je 412 hrišćanskih i 94 muslimanske porodice u Prištini, koja je u to vreme bila administrativni deo Vučitrnskog sandžaka. Za vreme Osmanlija, srpske vlasti su u Prištini imale konzulat, u kome su izvesno vreme radili Milan Rakić i Branislav Nušić. U ovo vreme, područje Prištine bilo je podležno velikom procesu islamizacije. Privredno slabljenje grada počelo je 1448. godine. Već 1485. godine lokalne zanatlije u Prištini počele su sa proizvodnjom baruta.
Tokom Velikog turskog rata krajem 17. veka, građani Prištine pod vođstvom katoličkog sveštenika Petra Bogdanija obećali su lojalnost austrijskoj vojsci i snabdevali njene trupe. Bogdani je uložio snage od 6.000 boraca austrijskoj vojsci koja je stigla u Prištinu. Pod austrijskom okupacijom, Carska džamija je nakratko pretvorena u jezuitsku crkvu. Posle austrijskog poraza u januaru 1690. godine, stanovnici Prištine bili su prepušteni osmanskim i tatarskim trupama koje su se svetile lokalnom stanovništvu kao kaznu za saradnju sa Austrijancima. Francuski oficir koji je putovao u Prištinu primetio je ubrzo nakon toga „Priština iz daljine izgledala impresivno, ali izbliza je bila masa blatnjavih ulica i kuća od zemlje”.
Godina 1874. bila je prekretnica. Iste godine je počela sa radom železnička pruga između Soluna i Kosovske Mitrovice, koja je imala veliki uticaj na privredu Prištine. Godine 1912. Kraljevina Srbija je kao deo Balkanskog saveza oslobodila Prištinu od osmanlijske vlasti u Prvom balkanskom ratu. Međutim, nezadovoljna svojim udelom, Bugarska je okupirala Kosovo i Metohiju, te je naredne godine započet Drugi balkanski rat, a kasnije i Prvi svetski rat u kom Srbija ostvaruje pobedu i vraća Kosovo i Metohiju pod svoju kontrolu.
Jugoslavija i modernizacija
Septembra 1920. Dekret o kolonizaciji novih južnih zemalja omogućio je srpskim kolonistima preuzimanje velikih osmanskih poseda u Prištini. U međuratnom periodu došlo je do prvog odlaska albanskog i turskog govornog stanovništva. Između 1929. i 1941. godine Priština je bila deo Vardarske banovine koja se nalazila u sklopu tadašnje Kraljevine Jugoslavije. Grad je pogodila velika poplava 11. maja 1938. godine.
Dana 17. aprila 1941. Kraljevina Jugoslavija se predala silama Osovine, dok je nekoliko godina pre toga započet Drugi svetski rat. Benito Musolini je 29. juna proglasio Veliku Albaniju koja je sadržala većinu teritorije Kosova i Metohije. Usledio je genocid nad Srbima, kao i odlazak desetina hiljada srpskog stanovništva sa teritorije čitave Kraljevine Jugoslavije. Nakon kapitulacije Italije, Nacistička Nemačka je preuzela kontrolu nad gradom. U maju 1944. godine 281 lokalnih Jevreja bilo je uhapšeno u jedinicama 21. SS brdske divizije Skenderbeg, koju su činili uglavnom muslimanski Albanaci. Jevreji su kasnije deportovani u Nemačku, gde su mnogi ubijeni. Nekoliko preživelih jevrejskih porodica u Prištini na kraju je otišlo u Izrael 1949. godine. Nakon Drugog svetskog rata i prisilnih migracija, broj stanovnika u Prištini pao je za 9.631.
Godine 1945. osnovana je Demokratska Federativna Jugoslavija, koja je 1947. odlučila da Priština postane glavni grad Autonomne Kosovsko-Metohijske Oblasti, a time je otpočeo period ubrzanog razvoja grada i čitavog regiona. Ustavom Jugoslavije iz 1963. AKMO je uzdignuta na stepen pokrajine, postavši Autonomna Pokrajina Kosovo i Metohija. Prvi Statut APKM usvojen je 10. aprila 1963. godine. Pokrajina je dobila šira ovlašćenja u oblasti sudstva, privrede i socijalne politike. Iako je time bio ostvaren viši stepen autonomije, albanski deo pokrajinskog rukovodstva nije bio zadovoljan novim ustavnim rešenjima kao ni samim imenom, te je 1968. godine ono promenjeno u Socijalistička Autonomna Pokrajina Kosovo, čime je termin „Metohija” uklonjen iz naziva.
Kao glavni grad i sedište Vlade, Priština je preuzela veliki deo jugoslovenskih razvojnih fondova usmerenih na Kosovo i Metohiju. Time se stanovništvo i privreda brzo promenila. Godine 1966. u Prištini je bilo nekoliko asfaltiranih puteva, stare kuće su imale tekuću vodu, ali je kolera i dalje predstavljala problem. Prizren je i dalje bio najveći grad na Kosovu i Metohiji. Ogromna ulaganja u državne institucije, kao što je novoosnovani Univerzitet u Prištini, izgradnja novih stambenih blokova visokih zgrada i nova industrijska zona na periferiji Prištine, privukla je veliki broj migranata. Osnivanjem Univerziteta u Prištini je okončan dug period kada je institucija vođena kao ispostava Univerziteta u Beogradu. U roku od jedne decenije, Priština je skoro udvostručila svoje stanovništvo sa oko 69.514 (1971) na 109.208 (1981).
Ustav Jugoslavije iz 1974. izazvao je mnogo kontroverzi i kasnije doveo do istorijskih posledica, naročito u Socijalističkoj Republici Srbiji. Njime su pokrajine u sklopu SR Srbije (SAP Vojvodina i SAP Kosovo) dobile ovlašćenja saveznih republika iako su zvanično bile deo Srbije. Ovo je ubrzo dovelo do pobune albanskog stanovništva koje je ostalo nezadovoljno i ovim ovlašćenjima, te su zahtevali punu nezavisnost za SAP Kosovo.
Ovo zlatno doba brzog rasta prekinuto je nakon smrti Josipa Broza Tita i pobune albanskog stanovništva, koja je kulminirala nemirima na Kosovu 1981. godine. Ustavom Srbije iz 1990. pokrajina dobija svoj prethodni naziv — Kosovo i Metohija, dok obe pokrajine u sklopu Srbije gube stečena ovlašćenja nametnuta Ustavom Jugoslavije iz 1974. godine. U isto vreme, Priština dobija spomenike posvećene srpskim velikanima, te se počinje s izgradnjom Hrama Hrista Spasa koji se našao na meti kritika lokalnog muslimanskog stanovništva, prvenstveno Albanaca.
Rat na Kosovu i Metohiji i skorašnja istorija
Ubrzo nakon dolaska Slobodana Miloševića na vlast i usvajanja Ustava iz 1990. godine, osnovana je teroristička Oslobodilačka vojska Kosova koja se borila protiv srpskih i jugoslovenskih snaga. U martu 1999. nemiri su eskalirali u rat na Kosovu i Metohiji, a Priština je bila pošteđena velikih razaranja u poređenju sa gradovima kao što su Đakovica ili Peć. Međutim, zbog svog strateškog značaja, određeni broj vojnih ciljeva pogođen je tokom NATO bombardovanja, uključujući poštu, policijski štab i vojne kasarne.
Prve trupe NATO-a koje su početkom juna 1999. godine ušle u Prištinu bile su norveške specijalne snage i vojnici britanske Specijalne vazdušne službe. Nezakonito su zauzimani posedi nealbanskog stanovništva, a romske četvrti iza gradskog parka su zapaljene. Na kraju rata, počinjeni su višestruki zločini nad Srbima na Kosovu i Metohiji od strane albanskih ekstremista. Srbe su ubijale gomile ekstremista samo zato što su govorili srpski u javnosti ili se izjašnjavali kao Srbi. Nasilje je dostiglo vrhunac martovskim pogromom 2004. godine, dok su albanski ekstremisti od kraja rata do tada proterali više od 40.000 Srba iz Prištine, te 250.000 s čitavog prostora Kosova i Metohije.
Kao glavni grad i sedište administracije Ujedinjenih nacija (UNMIK), Priština je imala velike koristi od visoke koncentracije međunarodnog osoblja sa raspoloživim prihodima i međunarodnih organizacija sa značajnim budžetima. Mnoga sredstava za obnovu od donatora, međunarodnih organizacija i albanske dijaspore podstakla je privredni procvat, ali kratkotrajan. Mnoštvo novih kafića, restorana i privatnih preduzeća otvoreno je da zadovolji potrebu za početkom novog doba za Prištinu.
Nakon što je Republika Kosovo jednostrano proglasila nezavisnost 2008. godine, u Prištini su smešteni privremeni organi vlasti — Vlada i Skupština Republike Kosovo. Političari iz Srpske liste učestvuju i u Skupštini i u Vladi.
Kao administrativni centar Autonomne Pokrajine Kosovo i Metohija, Priština je centar kulturnog i umetničkog razvoja svih Srba i Albanaca koji žive na ovom području. Dom je najvećih kulturnih institucija pokrajine, kao što su Narodno pozorište u Prištini i Muzej Kosova i Metohije. Narodna i univerzitetska biblioteka „Ivo Andrić” ima više od 1,8 miliona knjiga, časopisa, mapa, atlasa, mikrofilmova i drugih materijala.
U Prištini radi mnoštvo stranih kulturnih institucija, kao što su albanski Albanološki institut, francuski Alijans fransez, Britanski savet, nemački Gete institut i Fondacija Fridrih Ebert. U Prištini je takođe osnovana informativna kancelarija Saveta Evrope.
Obrazovanje
Priština je centar obrazovanja u pokrajini i dom mnogih javnih i privatnih osnovnih i srednjih škola, fakulteta, akademija i univerziteta, koji se nalaze u različitim delovima grada. Univerzitet u Prištini je najveći i najstariji univerzitet u gradu, osnovan u 20. veku. Međutim, zbog političkih preokreta, došlo je do dve nepovezane institucije koje koriste isto ime. Aktivnosti na albanskom jeziku se obavljaju na prvobitnoj lokaciji (Univerzitet u Prištini), dok se Univerzitet u Prištini na srpskom jeziku preselio u Kosovsku Mitrovicu.
Finansije, umetnost, novinarstvo, medicina, stomatologija, farmacija, veterinarski programi i inženjering su među najpopularnijim oblastima u kojima stranci mogu da se bave u gradu. Ovo dovodi mnoge mlade studente iz drugih gradova i zemalja u Prištinu. Grad je poznat po nekoliko obrazovnih institucija kao što su Univerzitet u Prištini, Fakultet umetnosti Univerziteta u Prištini i Akademija nauka i umetnosti Kosova.
Među prvim poznatim školama u gradu bile su one otvorene tokom osmanskog perioda. Stanovnicima je bilo dozvoljeno da pohađaju ove škole, od kojih su većina bile verske, dok je samo nekoliko njih bilo sekularne.
Grad ima više biblioteka, od kojih nekoliko sadrži značajne zbirke istorijskih i kulturnih dokumenata. Najvažnija biblioteka u pogledu zbirki istorijskih dokumenata je Narodna i univerzitetska biblioteka „Ivo Andrić”. Sadašnja zgrada biblioteke svečano je otvorena 25. novembra 1982. godine kao jedna od najmodernijih u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji.
Muzika
Srpska muzika se smatra veoma bogatom žanrovima i njihovim razvojem tokom vremena. Ali pre razvoja žanrova, ključna tačka je bogat folklor Kosova i Metohije, od kojih većina nažalost nije digitalizovana i sačuvana u arhivama. Značaj folklora ogleda se u dve glavne kategorije: smatra se riznicom kulturnog nasleđa Srbije i pomaže u rasvetljavanju njene istorije. Folklor je takođe poslužio kao inspiracija i uticaj u mnogim oblastima, uključujući kompoziciju muzike u narednim generacijama.
Neki međunarodno poznati izvođači koji su rođeni ili odrastali u Prištini su Rita Ora, Dua Lipa i Era Istrefi, uz srpske izvođače poput Jane i Raste.
Festivali
Festivali i svečani događaji su jedna od stvari koje stanovništvo Prištine posećuje u velikom broju. Uprkos generalno maloj površini, Priština ima znatan broj festivala i svečanih događaja. Raznolikost festivala omogućava ljudima različitih ukusa da se nađu u ovom gradu. Domaćin je samo tri aktivna pozorišta, od kojih je najznačajnije Narodno pozorište, koje se nalazi u centru grada, a osnovano je 1946. Narodno pozorište je takođe najviši rangirani pozorišni institut na Kosovu i Metohiji koji ima najveći broj produkcija. Prikazalo je više od 400 predstava koje je pratilo više od tri miliona gledalaca.
Filmski festival u Prištini prikazuje značajne međunarodne filmove proizvedene na Balkanu i šire, ali i skreće pažnju na sopstvenu filmsku industriju. Nastao je 2008. godine kao način promovisanja sopstvene kulture.
Jedan od najvećih festivala je Klavirski festival Šopen koji je osnovan 2010. godine povodom 200. godišnjice rođenja Frederika Šopena. Vremenom je postao tradicionalni klavirski festival koji se održava tokom proleća svake godine. Smatra se nacionalnim blagom. Tokom prvih pet godina rada, ponudio je interpretacije svetski poznatih pijanista kao što su Piter Donoho, Janina Fjalkovska, ali i lokalnih umetnika. Nastoji da promoviše umetnost interpretacije, kao vrednost muzike.
Festival DAM jedan je od najznačajnijih kulturnih događaja u Prištini. Muzički je festival koji se održava jednom godišnje i okuplja mlade i talentovane domaće i inostrane muzičare iz celog sveta. Radi na obogaćivanju kulturne scene spajanjem tradicionalnog i savremenog. Osnovao ga je tadašnji student umetnosti, sada poznati televizijski producent, muzičar, novinar i menadžer Filharmonijskog orkestra Kosova i Metohije, Dardan Selimaj.
U avgustu 2018. održan je prvi Sunny Hill Festival u gradskom parku Grmija koji se od tada održava svake godine, a organizuje ga pevačica Dua Lipa zajedno sa svojim ocem, Dukađinom Lipom. Na festivalu nastupaju istaknuti međunarodni i lokalni izvođači, a sam festival je ubrzo postao jedan od simbola grada. Sav ostvareni prihod od festivala namenjen je humanitarnoj organizaciji Sunny Hill Foundation.
Formiranjem Jugoslavije počelo je s razvojem kulture u Prištini. Svake godine u administrativnom centru Kosova i Metohije održavaju se razne vrste manifestacija, poput Sajma knjiga i Parade ponosa. Suština ovih manifestacija je obično privremena; neke traju samo jedno popodne, dok druge mogu trajati oko tri dana, sedmicu ili čak duže. One su tokom godina rasle po veličini i značaju. Ove manifestacije se organizuju svake godine i otvorene su za posetioce i javnost. Broj izlagača i posetilaca je obično veoma visok.
Priština predstavlja ekonomsko i finansijsko srce Kosova i Metohije, delimično zbog velikog broja stanovnika, moderne infrastrukture i geografskog položaja. U poslednjih nekoliko godina doživela je značajna poboljšanja i razvoj koji je u velikoj meri modernizovao i poboljšao privredu, infrastrukturu i pre svega vazdušni, železnički i drumski saobraćaj.
Priština je najvažnija i najfrekventnija putna raskrsnica na Kosovu i Metohiji jer sve glavne brze železnice i auto-putevi prolaze kroz grad. Većina auto-puteva na Kosovu i Metohiji je u velikoj meri završena, delimično u izgradnji ili u procesu planiranja. Auto-putem 6 Priština je povezana sa Skopljem, dok je auto-put 7 povezuje sa Dračom i panevropskim koridorom 10.
Aerodrom Priština je glavna kapija pokrajine, a prevozi skoro dva miliona putnika godišnje sa vezama za mnoge destinacije širom različitih zemalja i gradova Evrope, sa najčešćim linijama za Austriju, Nemačku, Švajcarsku, kao i Sloveniju, Tursku i Ujedinjeno Kraljevstvo.
Priština je čvorište drumskog, železničkog i vazdušnog saobraćaja. Gradski autobusi, vozovi i avioni zajedno rade na održavanju visokog nivoa povezanosti među mestima na Kosovu i Metohiji, ali i šire. Analiza Saobraćajne policije pokazala je da je od 240.000 automobila registrovanih na Kosovu i Metohiji, oko 100.000 (41%) iz oblasti Prištine.
Grad ima dve železničke stanice. Železnička stanica Priština se nalazi zapadno od centra, dok je Železnička stanica Kosovo Polje glavno železničko čvorište Kosova i Metohije.
Od 426 zaštićenih istorijskih spomenika na Kosovu i Metohiji, 21 se nalazi u Prištini. Veliki broj ovih spomenika dolazi iz vizantijskog i osmanskog doba.
Počevši od 1945. godine, vlasti Jugoslavije su počele da grade modernu Prištinu. Ova modernizacija dovela je do velikih promena u strukturi zgrada, njihovoj funkciji i okolini.
Međutim, sačuvani su brojni tipovi spomenika, uključujući četiri džamije, obnovljenu pravoslavnu crkvu, tursko kupatilo, javnu česmu, sahat-kulu, nekoliko tradicionalnih kuća, kao i građevine arhitekture pod evropskim uticajem, poput Muzeja Kosova i Metohije. Ove znamenitosti simbolizuju istorijski i kulturni karakter Prištine, jer su razvijene tokom vekova u duhu osvajačkih imperija (Rimsko, Vizantijsko, Osmansko i Austro-ugarsko carstvo).
Biblioteka „Miladin Popović” osnovana je 1945. godine i jedna je od najvećih biblioteka po broju knjiga u svom inventaru koji iznosi blizu 100.000. Sve te knjige su u službi za registrovane čitaoce biblioteke.
Dardanska dama i Boginja na tronu su artefakti koji je pronađeni tokom iskopavanja 1955. u blizini Ulpijane, danas predgrađa Prištine. Napravljeni su od gline oko 3500. godine p. n. e. u neolitskom periodu. U Prištini se nalazi Veliki hamam i kuća Emina Đikua koja je postala Etnografski muzej. Priština takođe ima svoj Gradski arhiv koji je osnovan 1950-ih godina i čuva svu evidenciju grada i regiona.
Poznati Prištevci:
• Sava Petrović Grmija (1882—1914); srpski oficir i četnički vojvoda
• Hajdar Duši (1916—1944); narodni heroj Jugoslavije i Albanije
• Zoran Radosavljević (1965—1999); srpski major i pilot
• Behđet Pacoli (1951); albanski političar i separatista
• Dragan Tomić (1936—2022); srpski političar
• Rasta (1989); srpski pevač, kompozitor i producent
• Jana (1974); srpska folk pevačica
• Rita Ora (1990); britanska pevačica, tekstopisac i glumica
• Enver Petrovci (1954); jugoslovenski i albanski glumac
• Goran Đorović (1971); jugoslovenski i srpski fudbaler
• Zufer Avdija (1959); jugoslovenski i srpski košarkaš
• Marko Simonović (1986); srpski košarkaš
• Kenan Sipahi (1995); turski košarkaš
• Milena Rašić (1990); srpska odbojkašica
izvor:
